هسته اولیه این شهر که در نزدیکی قلعه تاریخی رستم قرار گرفته نشان از کمربند امنیتی و مقابله با هجوم دشمنان به شهرستان نائین است.

احسان شریف النسبی، شهردار بافران ، اظهار کرد: شهر بافران اولین شهر ورودی استان اصفهان از سمت استان یزد است و به‌عنوان ویترین نمایشی از این استان، فرهنگ و هنر این منطقه را در معرض دید هر مسافر قرار داده است.

وی افزود: یکی از این ویترین‌ها قلعه تاریخی رستم است که بر روی تپه‌های عظیم رُسی بنا شده است و معماری و نحوه ساخت آن به گونه‌ای است که در امتداد قلعه‌های عاشورگاه محمدیه و شهر تاریخی انارک قرار دارد و از برجک‌های آن برای علامت دادن به یکدیگر استفاده شده است.

شهردار بافران گفت: علاوه بر این قلعه رستم در امتداد سه قلعه دیگر بافران، قلعه ریگ در قسمت جنوب غربی بافران، قلعه رضی یا بر بند و در جنوب شرقی و قلعه علی‌آباد در شمال شرقی بافران قرار دارد و نگهبانان بافران از برجک‌های قلعه‌های ذکر شده کار محافظت از شهر را بر عهده داشته‌اند.

این مکان تاریخی به شماره ۳۲۰۳۲ مورخ ۱۵/۰۲/۱۳۹۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در پایین قلعه رستم، بنای مذهبی قدمگاه امام رضا(ع) وجود دارد که شریف النسبی درباره آن گفت: قدمگاه امام رضا(ع) بافران از جمله زیارتگاه‌هایی است که مردم این شهر نسبت به آن خیلی احترام و ارزش قائل هستند و در مراسم‌های مذهبی با برگزاری جشن اعیاد و نیز اقامه عزا توسلی بر شاه طوس حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) می‌کنند.

در داخل این زیارتگاه، پایابی وجود دارد که مردم این منطقه بر این باورند که حضرت امام رضا(ع) در سفر به شهر طوس، در کنار درختی که وجود دارد وضو و اقامه نماز کرده است.

مسجد جامع بافران از دیگر مکان‌های تاریخی این شهر است که شهردار بافران در این باره گفت: این مسجد تاریخی بر اساس الگوی مساجد چهار ایوانی بنا شده و مساحتی قریب به ۸۰۰ متر مربع دارد. مسجد در ارتفاع ۱.۵ متری از سطح معبر قرار دارد و در بخش جنوب و غرب آن دو ساباط که نقش پشت‌بند بنا را بر عهده دارند تعبیه شده است.

شریف النسبی افزود: در این بنا شامل فضاهایی همچون صحن  شبستان و رواق است که سرداب یا زیرزمین مسجد و تک مناره خشتی از ویژگی‌های این بنای تاریخی محسوب می‌شوند و  ورودی اصلی مسجد در ضلع غربی قرار دارد و پس از عبور از جلوخان می‌توان از طریق راهروی عریض به صحن مسجد راه یافت.

وی با اشاره به اینکه مسجد جامع بافران، تک مناره‌ای مدوّر و خشتی دارد که از عناصر ارزشمند این بنا و از بناهای کم‌نظیر تاریخی است، گفت: این مکان به استناد کتاب «فهرست آثار تاریخی ایران» در دوران سلجوقی بنا شده و ابعاد خشت‌های مناره ۶×۳۰×۳۰ و ارتفاع مناره حدود ۲۱ متر و ورودی آن در کنار در اصلی مسجد و مقابل در ورودی سرداب و زیرزمین قرار دارد و به وسیلۀ ۵۸ پلۀ مارپیچی تعبیه شده در درون مناره می‌توان به اوج مناره رفت.

کمی آن طرف تر یعنی سمت جنوب شرقی بافران یخچال سنتی بافران با گنبدی خشتی خود جلوه‌ای از هنر و معماری این مرز و بوم را در دل کویر به نمایش گذاشته که شبیه آب انبارهای کنونی اما بدون بادگیر بنا شده است.

شهردار بافران با اشاره به وجود این بنا در بافران، گفت: ساخت آب انبارها  و یخچال سنتی در این شهر نشان از دور اندیشی مردم کویر دارد به طوری که برای ذخیره آب در زمستان و استفاده از آن در تابستان، این بناها ایجاد شده که مردم در زمان قدیم بر اثر بارش برف و باران در فصول سرد سال نسبت به هدایت آن‌ها به این مکان‌ها که مخزنی برای نگهداری در نظر گرفته شده است، اقدام می‌کردند.

شریف النسبی با اشاره به اینکه این بنا یکی از شاهکارهای خشتی زیبای این شهر به شمار می‌آید افزود: در دوره‌های گذشته همچنان که از نام آن می‌توان استنباط کرد برای نگهداری یخ استفاده می‌شد، به این صورت که در فصل سرد سال از ریختن برف در داخل مخزن یخچال و ریختن آب در فصل سرد سال به‌منظور انباشته شدن یخ از آن استفاده می‌شد.

وی گفت: روزانه مقدار کمی آب و یا برف در داخل یخچال سنتی ریخته می‌شد که بر اثر هوای سرد و محل مناسب آن این آب یخ شده و در روز بعد دوباره مقدار دیگری آب برای یخ زدن مجدد در آن ریخته شده است تا زمانی که مخزن از یخ برگردد و جهت جلوگیری از آب شدن یخ یک پوشش کاه بر روی آن ریخته می‌شد.

بافران شهر دست‌کندهای تاریخی

شریف النسبی در ادامه گفت: محله تاریخی دجله بافران از ویژگی منحصر به فردی برخوردار است چرا که از خانه‌های ساخته شده با دست‌کند بوده و برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته تا توجه ویژه‌ای به این منطقه صورت پذیرد.

وی با اشاره به تدوین طرح اطلس جامع فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این شهر گفت: اطلسی تهیه شده که به سرمایه‌گذاران شهر بافران کمک بسیاری کرده، چرا که تمام ارزش‌های شهر بافران را به نمایش گذاشته و کمک شایانی در راستای رسیدن به اهداف شهر و رونق اقتصادی داشته است که شامل توسعه صنعت مشاغل خانگی، انرژی خورشیدی، مرمت آثار باستانی و… است.

شهردار بافران اظهار کرد: مسجد امام علی(ع) نمونه دست‌کندهای تاریخی است که هیچ‌گونه مصالح آجر، تیرآهن و… استفاده نشده و همواره مورد توجه عموم قرار گرفته است.

وی حمام تاریخی علی‌آباد را نیز از دیگر بناهای تاریخی این شهر بیان کرد که در کنار مسجد امام علی(ع) واقع شده است.

شریف النسبی در خصوص اهداف بلند مدت بخش گردشگری شهر بافران گفت: در بخش تفریحی قصد داریم قسمت کوچه بافران را که بالغ بر ۴۰ هکتار است در جهت اوقات فراغت مردم شهر در نظر بگیریم.

شهردار بافران مرمت بناهای بوم گردی محله دجله را از مهم‌ترین برنامه‌های شهرداری برشمرد.