نگاهی متفاوت به مسجد جامع نایین
به گزارش پایگاه خبری صدای نایین، قرار گرفتن در مرکز کشور و واقع شدن در چهار راه مواصلاتی، یکی از دلایلی است که باعث شده گردشگران داخلی و خارجی زیادی هر ساله از شهر تاریخی نایین بازدید نمایند.
شهرستان نایین بیش از یک سوم مساحت استان اصفهان را در اختیار خودش قرار داده است و وجود بناهای تاریخی متعدد، مساجد و حسینیه‌ها، آتشکده‌ها، قلعه‌ها و خانه‌های تاریخی، کاروانسرها، آب‌انبارها و یخچال‌های تاریخی، فرش و عبا و غذاهای بومی و محلی خاص منطقه مانند ماستینه، کپچو، نان محلی و گیاهان دارویی بومی، این شهر را به یکی از جاذبه‌های گردشگری کشور تبدیل نموده است.
در قرن پنجم هجری قمری نایین مانند سایر شهرهای اصفهان مورد توجه قرار گرفته است و در زمان حکومت سلطان محمد خدا بنده (الجایتو) و غازان خان در نایین آثار با ارزشی چون مسجد بابا عبدالله، عمارت امامزاده سلطان سید علی و مناره مسجد جامع این شهر ساخته شده است.
و اما از کجا و چگونه گردش‌تان در نایین را شروع کنید؟
اگر از سمت تهران وارد شهر نایین شوید، کمی قبل از میدان اصلی شهر به چهارراه پلیس می‌رسید، چهارراه را به سمت چپ بپیچید، از ابتدای همین خیابان مناره زیبا و تاریخی مسجد جامع را خواهید دید، خیابان را تا انتها بروید و خودروی‌تان را پارک کنید و گشت و گذار را شروع کنید.
مسجد جامع نایین از قدیمی‌ترین مساجد ایران بوده که در بافت تاریخی شهر واقع شده است و در سمت راست آن خانه تاریخی پیرنیا، موزه نایین و همچنین نارین قلعه (نارنج قلعه) قرار دارد.
بنای اولیه مسجد جامع متعلق به قبل از اسلام است و پس از ورود اسلام به ایران به سبک مساجد اولیه اسلامی تغییر کرده است.
قبل از آنکه وارد مسجد شوید، با ساباط‌های کوچک در فضای بیرونی مسجد رو به رو می‌شوید که به طور منظم و به یک شکل در قسمت جنوبی مسجد قرار دارند.
این مسجد ۶ ورودی دارد و هم اکنون ورودی اصلی آن در قسمت جنوب شرقی باز است که منبت‌کاری‌های درب چوبی مسجد و کتیبه‌های زیبای سردر مسجد که با رنگ‌هایی روی گچ و با خط کوفی طراحی شده‌اند، مسافران را مجذوب خود می‌کند.
در کنار این ورودی تک مناره مسجد قرار گرفته که ۲۸ متر ارتفاع دارد و نشانه سفر آدمی از خاک به آسمان است، قاعده این مناره، هشت‌ضلعی و چهره آجری آن جلوه‌ای بی‌مانند در بافت خاکی و رنگین شهر نایین است.
اگر از نگاه کردن به این تک مناره خوش نقش و نگار سیر شده‌اید، وارد صحن مسجد شوید، صحن با حیاطی در مرکز و ستون‌ها و رواق‌هایی در پیرامون، به سبک شبستانی بنا شده که متفاوت از سبک معماری ایوان و گنبد، طراحی شده است و دیواره‌ها، ستون‌های گلی و نیم‌طاق‌های آن به آمیزه‌ای از گچ‌بری‌های بی‌نظیر و چهره‌نگاری‌های خوش‌نقش آراسته شده‌اند، نمای اطراف صحن همچنان با آجرهای ساده و برجسته و با خطوط اسلیمی ظریف تزئین شده‌اند.
به علت قرارگیری نایین در منطقه کویری بیشترین مصالح مسجد جامع خشت و آجر است و از ویژگی‌های مهم معماری مسجد می‌توان به ستون‌های متنوع آن با اشکال مختلف استوانه، مربع و چند ضلعی اشاره کرد که در سراسر مسجد قابل ملاحظه است.
مسجد جامع نایین
مسجد جامع نایین در اوج سادگی بسیار زیبا است و شگفتی‌های بسیاری در ساخت و معماری این بنا وجود دارد که در نوع خود کم‌نظیر و بسیار چشم‌نواز است.
مهم‌ترین فضای مسجد شبستان‌هایی هستند که به صورت عمیق در سه طرف صحن قرار گرفته‌اند؛ عمیق‌ترین و بزرگ‌ترین شبستان، در جبهه قبله واقع شده و محراب خوش‌نقش مسجد را در آغوش گرفته است، این محراب در امتداد محور تقارن صحن مسجد قرار دارد.
محرابی خیال‌انگیز که گچ‌بری‌های رویاگونه‌اش چشم برداشتن از آن را برای هر بیننده‌ای دشوار می‌کند، در بالای محراب دو کتیبه، یکی با گچ‌بری و دیگری با رنگ نگاشته شده بر گچ وجود دارد که به خط کوفی مشجر آیاتی از سوره نمل و توبه بر آن نگاشته شده است.
در میانه محراب، منبری با چوب منبت‌کاری شده قرار دارد که از شگفتی‌های آن می‌توان به اتصال قطعات و چفت و بست‌های آن اشاره کرد که بدون استفاده از میخ و با تکنیک کام و زبانه در یکدیگر تنیده شده‌اند.
منبر دارای ۵ متر ارتفاع بوده که با خط ثلث نیز بر روی آن آیاتی از قرآن، نام واقف، هنرمند و تاریخ ساخت آن ذکر شده است، کتیبه‌ای نیز در بالای منبر مسجد قرار دارد که نام شاه محمود کرمانی روی آن نوشته شده است.
در زیر صحن مسجد، شبستان وسیعی وجود دارد که دارای ستون‌هایی از جنس گل رس طبیعی است و روشنایی آن از روزن‌هایی که در سقف تعبیه شده‌اند و از سوی دیگر با سنگ مرمرهایی که در کف صحن رو به روی هر یک از روزنه‌ها قرار دارند، تأمین می‌شود.
این شبستان به منزله سرداب وسیعی بوده که در ایام زمستان مورد استفاده قرار بوده است و دارای دو مدخل ورودی بوده که به وسیله پله‌هایی از صحن مسجد جدا می‌شود.
دیگر شگفتی‌های مسجد سرداب و وضوخانه آن، حفر شده در دل زمین است که در گذشته آب آن از قنات‌های اطراف تأمین شده است و از آن برای نوشیدن و وضو گرفتن استفاده می‌کردند.
در گوشه شمالی مسجد، قسمت کوچکی وجود دارد که احتمالاً مسجدی قدیمی بوده و پس از احداث مسجد جامع در کنار آن، جز قسمتی از شبستان شمال غربی آن شده است.
با حضور در مسجد جامع نایین، ساعت‌ها مشغول تماشای سبک هنر و معماری ایرانیان باستان خواهید شد به طوری که دیگر گذر زمان را حس نخواهید کرد و اگر فراغت بال داشته باشید هیچگاه نخواهید توانست از این مکان شگفت‌انگیز دل بکنید.
اگر جزء جزءِ این بنای تاریخی را با کلمات به تصویر بکشانیم و شما را در یک سفر مجازی مهمان این مسجد جامع زیبا کنیم، باز هم از توصیف این بنای شگرف، قاصریم پس شما را دعوت می‌کنیم به یک سفر واقعی در دل تاریخ و هنر و معماری پیشینیان این سرزمین، با حضور در شهر هزاره‌های تاریخی نایین.
- نویسنده : فاطمه محمدی
