نایین به عنوان یکی از شهر‌های قدیمی اصفهان همه ساله در ایام محرم شاهد برگزاری آئین‌ها و مراسم‌های مختلف عزاداری است، آئین‌هایی که همراه با سنت‌های دیرینه مذهبی گره خرده و سنت‌هایی که با عشق و شور همراه است.
حجت الاسلام بهزاد حبیبی مسئول فرهنگی شورای اسلامی شهرستان نایین گفت: در شهرستان نایین همانند دیگر شهر‌ها و نقاط کشور آداب و رسوم خاصی وجود دارد این آیین همه ساله در دهه اول محرم به پاسداشت نهضت خونین کربلا با حال و هوای معنوی خاصی برگزار می‌شود که مراسم دسته روی محلات نایین و شهر‌های بافران و انارک از شاخص‌ترین آئین در این شهرستان است.
آئین سنتی جوش یا حلقه ماتم در نایین
آیین سنتی “چق چقه زنی”
سیدرضا موسی کاظمی، مسئول هیئت در گفت و گو با خبرنگار ما می‌گوید: در این آیین، فرد چق چقه زن، در حالی که دو قطعه چوب به نام چق چقی را در دست دارد، همزمان با نوحه سرایی مداح اهل بیت (ع) که با آهنگ خاص و اشعار سنتی به نوحه خوانی می‌پردازد، این چوب‌ها را به هم می‌زند. “چق چقی” بیشتر از جنس چوب گردو در اندازه‌های متفاوت برای سنین مختلف به صورت دایره‌ای و با قطر ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر ساخته می‌شود.
او افزود: این افراد بیشتر با نوای “کو حسین من” به عزاداری پرداخته و در ریتم‌های مختلف پنج ضرب، چهار ضرب، سه ضرب و دوضرب تند و کند، به سنگ زنی یا همان چق چقه زنی می‌پردازند.
موسی کاظمی بیان کرد: مراسم “چق چقی زنی” یکی از آیین‌های قدیمی جذاب، و منحصر به فرد نایینی‌ها است که در طول ماه‌های عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین (ع) توسط هیئت کوی سنگ و محمدیه در امامزاده سلطان سیدعلی این شهرستان برگزار می‌شود.
آئین سنتی شال زنی بافران نماد حزن وماتم
مجتبی پوربافرانی مسئول یکی از بزرگترین هیئت‌های عزاداری نایین در گفت و گو با خبرنگار ما اظهار نمود: شال زنی یکی از شیوه‌های حزن آور و اثر گذار عزاداری بافران است که فقط در روز عاشورا انجام می‌شود به نحوی که یک ساعت قبل از ظهر عاشورا، دسته شال زن یا شال گردن پیشاپیش دیگر دسته‌ها حرکت می‌کنند. آنان با شنیدن صدای دهل حرکت خود را آغاز می‌کنند.
او گفت: دسته شال زن، از پیران و میانسالان تشکیل می‌شود و از وقار و متانت خاصی برخوردار است و یاد خاطره حبیب بن مظاهر، پیرغلام امام حسین (ع) را تداعی می‌کنند.
پوربافرانی افزود: دسته شال زن، شالی به رنگ سیاه یا سبز بر گردن می‌آویزند و در حالی که یک سوی آن رها است، سوی دیگر را در دست گرفته، با نظم خاص و هماهنگ با نوحه دسته، گاه آن را بالا آورده بر شانه می‌افکنند و گاه فرو برده در دست نگاه می‌دارند.
او بیان کرد: پیام زنده ماندن این سنت آن است که جاذبه عشق حسینی در تسخیر قلب‌ها بی رقیب است و گذشت روزگاران با آنکه کوه‌ها را می‌فرساید قادر نیست این عشق را ازدل‌ها بزداید بلکه مانند نسیمی که بر خرمن آتشی بوزد آن را شعله ور می‌سازد.
آئین سنتی پرسِ حسینی در نایین
پرسِ حسین آیینی است که در روز تاسوعا توسط دسته‌های عزاداری نایین برگزار می‌شود به صورتی که هرمحله به طرف محلات دیگر برای عرض تسلیت به افرادی که عزیزانشان را از محرم سال گذشته تاکنون از دست داده‌اند به حرکت در می‌آیند که این مراسم در گذشته “مراسم پرسه” نامیده می‌شد و به صورت حرکت هیئت‌های عزاداری به منازل صاحب عزا انجام می‌شد که بدلیل افزایش جمعیت شهر دیگر مقدور نبوده و به حسینیه‌ها انتقال یافت. هر صاحب عزا با توجه به اینکه از کدام محله است، در آن محله حاضر شده و مردم برای عرض تسلیت به آنان به حسینیه‌ها می‌روند. ظهر تاسوعا در همه محلات سفره حضرت امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) برپا می‌شود.
آئین سنتی پخت ۱۲ هزار نذری به وسیله سوخت هیزم در قدمگاه امام رضا (ع) بافران
«چاووش خوانی» نوید آغاز ماه محرم
«چاووش‌عزا» به ویژه در مناطق خشک کویری مرسوم است، در این آیین خواننده اشعاری را می‌خواند که واقعه غم انگیز کربلا را در ذهن تجسم می‌کند.
شبیه خوانی و تعزیه خوانی در مزرعه امام، محمدیه و بافران
در پایان پس از اجرای تعزیه، به صورت نمادین خیمه‌های اباعبدالله الحسین (ع) توسط لشکر نمادین شمر به آتش کشیده می‌شود.
آیین سنتی تشییع نمادین شهدای دشت کربلا در نایین
در شب سیزدهم محرم، تعزیه بنی‌اسد با شور و شکوه خاصی در نایین برگزار می‌شود که در آغاز مراسم، کارگردان تعزیه ماجرای حضور بنی اسد در کربلا را شرح و گروهی که در نقش زنان بنی‌اسد، درون خیمه‌ای اجتماع کرده بودند با خواندن اشعاری تعزیه را آغاز و پس از آن گروهی با لباس‌های مخصوص در نقش مردان بنی اسد در حالی که بیل و کلنگ و فانوس وحصیر و… در دست داشته به حسینیه وارد شدند و در حال دور زدن بر گرد شهدای گمنام میان حسینیه اشعاری را زمزمه کردند.
آیین نخل برداری محلات نایین
- نویسنده : حمیدرضا پوربافرانی
- منبع خبر : باشگاه خبرنگاران جوان
